Lüks Endüstrinin Karanlık Yüzü Sahte Moda Endüstrisi
Lüks moda markaları için sahte ürünlerle mücadele yeni bir mesele değil. Antik Roma döneminden bu yana, modanın olduğu yerde sahtecilik de oldu. Ancak küresel ticaretin dijitalleşmesi, e-ticaretin yükselişi ve sosyal medya üzerinden yapılan satışlar sahtecilik pazarını bugün hiç olmadığı kadar büyüttü. Entrupy tarafından yayımlanan 2025 tarihli “State of Fake Report”, bu karanlık endüstriye dair çarpıcı veriler sunuyor.
Lüks Moda Markaları Sahtecilik Listesinin Zirvesinde
Pek çok marka fikri mülkiyetlerini korumak için Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kapsamında marka tescili ve kesin uluslararası anlaşmalar arayışına girse de bu sahteciliğin önüne geçemiyor. Rapora göre Louis Vuitton, sahte ürünlerde en sık taklit edilen marka olmayı sürdürüyor. Entrupy'nin yapay zeka destekli sistemleriyle değerlendirilen lüks ürün taleplerinin %32,76'sı Louis Vuitton’a ait. Onu, %14,42 oranında sahtelikle karşılaşan Prada çantaları izliyor. 2024 yılı boyunca sadece Entrupy sistemine gelen Gucci çantaları arasında 12,2 milyon dolarlık kısmın sahte olduğu tespit edildi.
Sahtecilik sadece hacimle değil, değerle de ölçülüyor: Chanel, sahte ürünlerde 500 milyon doların üzerinde değere ulaşarak en büyük maddi kaybı yaşayan marka oldu. Özellikle Goyard St. Louis Totes çantalarının %18,4'ünün sahte çıkması, sahte ürünlerin hedefinin sadece ‘büyük oyuncular’ olmadığını gösteriyor.
Sahteciliğin Bedeli Sadece Maddi Değil
ABD'de perakendeciler için sahte ürünlerin yıllık zararı 103 milyar dolar. Entrupy'nin CEO’su Vidyuth Srinivasan, bu büyüyen tehdit için “daha ölçekli, sistemsel bir yaklaşım” çağrısında bulunuyor. Bu da yalnızca yapay zeka gibi teknolojik çözümleri değil, aynı zamanda markalar arası iş birliklerini ve küresel ölçekte politika değişikliklerini gerekli kılıyor.
Ancak mesele yalnızca ekonomiyle sınırlı değil. Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi (EUIPO) verilerine göre, AB'de her yıl sahtecilik nedeniyle yaklaşık 60 milyar euro kayıp yaşanıyor ve bu, 434.000 kişinin işini kaybetmesine neden oluyor. İşsizlik, ekonomik istikrarsızlık kadar sahte ürünlerin üretim süreçlerindeki etik dışı koşullar da önemli bir sorun. Raporda, insan ticareti mağdurlarının %38’inin çocuklar olduğu ve bu çocukların sıklıkla taklit ürün üretiminde çalıştırıldığına dikkat çekiliyor.
Sahte Moda = Sürdürülemez Moda
Sahte ürünlerin büyük kısmı ucuz ve toksik sentetik materyallerden üretildiği için moda endüstrisinin atık krizine önemli bir katkı sunuyor. Geri dönüştürülmesi zor, kullanım ömrü kısa ve çevreye zararlı bu ürünler, çöp sahalarını doldururken, tüketici için de cilt tahrişi, alerjik reaksiyonlar gibi sağlık riskleri barındırıyor. Entrupy’ye göre, tespit edilen sahte ürünlerin %97’si insan sağlığı açısından önemli riskler taşıyor.
Ayrıca, raporda vurgulandığı gibi sahteciliğin düşüş gösterdiği düşünülse de (çanta ve spor ayakkabılarda %8,4’lük bir azalma), sahte ürünlerin genel hacmi aynı kalıyor. Bu da sahte üreticilerin artık daha sofistike yöntemler kullandığını, hatta sosyal medyada sponsorlu içeriklerle tüketicilere ulaştıklarını gösteriyor.
Tüketiciler, genellikle sahte ürünlerin yalnızca "daha ucuz bir alternatif" olduğu yanılgısına kapılıyor. Ancak bu ürünlerin neden olduğu çevresel, etik ve ekonomik zararlar, bireysel tercihlerle doğrudan bağlantılı.
Shein ve Temu gibi platformların düşük fiyat politikalarıyla bilinen sahtecilik noktaları olması, 2023 yılında ABD'li tüketicilerin %40’ının ve İngiliz tüketicilerin %26’sının bu platformlardan alışveriş yapmasıyla çarpıcı bir tablo oluşturuyor.
Çözüm, Entrupy gibi kimlik doğrulama sistemlerinin yaygınlaşması kadar, markaların ve devletlerin daha güçlü iş birlikleri kurmasıyla mümkün olabilir. Tüketicilere ise daha bilinçli tercihler yapmak, sürdürülebilir ürünleri desteklemek ve sahteciliğe dolaylı yoldan bile olsa katkı sağlamamak düşüyor.
"Daha fazla veri, daha doğru kimlik doğrulama sonuçları sağlar."— Vidyuth Srinivasan, Entrupy CEO’su
Yorumlar