Fransa Senatosu, son yıllarda hızla büyüyen ve çevresel etkileri nedeniyle tartışmalara yol açan hızlı modayı dizginlemeye yönelik bir yasa tasarısını bu hafta gündemine aldı. Ucuz ve kısa ömürlü kıyafetlerin piyasayı doldurmasına karşı hazırlanan tasarı, özellikle Çin merkezli dev platformlar ve Shein gibi markaları hedef alıyor.
Tasarı ilk olarak Mart ayında Ulusal Meclis’te kabul edildi ancak aylarca Senato’da bekletildi. Nihayet Senato'da yeniden gündeme alınan düzenleme, 10 Haziran Salı günü oylanacak.
Fransa'da giyim ürünlerinin pazara girişinde ciddi bir artış yaşandı. 2010’dan 2023’e kadar kıyafet hacmi 2,3 milyardan 3,2 milyar adede çıktı. Kişi başı yılda 48 kıyafet piyasaya sürülüyor ve her saniye 35 tanesi çöpe gidiyor. Bu durum çevresel bir tehdit olarak görülüyor.
Senatoda tasarıyı sunan Cumhuriyetçi Senatör Sylvie Valente Le Hir, "Bu dev şirketler pazarı kuralsız bir şekilde ele geçiriyor. Buna dur dememiz şart" diyerek yasanın önemine dikkat çekti.
Çevre Bakanı Agnès Pannier-Runacher da bu akıma "istila" diyerek tepki gösterdi ve tekstil sektörünü dünyanın en çok kirleten endüstrilerinden biri olarak tanımladı.
Tasarı, ilk kez "hızlı moda"yı yasal olarak tanımlamayı amaçlıyor. Bu tanım, üretim hızı, koleksiyon sayısı, ürün ömrü ve onarım imkanlarına göre belirlenecek. Bu sınıfa giren markalara, ürünlerinin çevreye etkileri hakkında tüketiciyi bilgilendirme zorunluluğu getirilecek.
Ayrıca, çevreye zarar veren firmalara daha yüksek mali yükümlülükler getiren yeni bir "bonus-malus" sistemi uygulanacak. Tasarının bu haliyle özellikle Shein gibi her gün binlerce yeni ürün sunan platformları hedef aldığı belirtiliyor.
Avrupa ve Fransız Markaları Ayrı Tutuluyor
Senato, hızlı modayı hedef alırken Avrupa merkezli H&M, Zara ve Fransız Kiabi gibi zincirleri koruma altına almayı amaçlıyor. Bu nedenle, günlük ürün ekleme sayısına göre “ultra hızlı moda” ile “ekspres moda” arasında net bir ayrım yapılması planlanıyor. Günde 50-100 ürün sunan zincir mağazalarla, 10.000’e kadar ürün listeleyen platformlar farklı kategorilere alınacak.
Reklam Yasağı Tartışmaları
Tasarıdaki en sıcak konulardan biri ise reklam yasağı. Hızlı moda markalarının reklamlarının tamamen yasaklanması gündemde. Ancak Senato’nun çoğunluğunu oluşturan merkez-sağ kanat, bu yasağın girişim özgürlüğünü ihlal edebileceği gerekçesiyle karşı çıkıyor. Bunun yerine, reklam yasağının sadece sosyal medya fenomenleriyle sınırlı kalması öneriliyor. Hükümet ise sol partilerin de desteğiyle tam kapsamlı bir yasağın geri gelmesi için bastırıyor.
Tasarı üzerinde tartışmalar devam ederken, bazı senatörler hızlı moda devlerinin özellikle Shein’in yoğun lobi faaliyetlerine dikkat çekiyor. Şirketin, eski İçişleri Bakanı Christophe Castaner’i danışma kuruluna alması bu eleştirilerin merkezinde.
Yasa Senato’dan geçerse, nihai metin Ulusal Meclis ile Senato’dan temsilcilerin yer alacağı ortak komisyonda şekillenecek. Çevre örgütleri ise bu süreçte tasarının yumuşatılmasından endişe ediyor.
Yorumlar